Powikłania ze strony układu nerwowego występują w różnych okresach krztuśca, przeważnie jednak w 2 i 3 tygodniu sta- dium convulsivum. Najczęściej zjawiają się u dzieci poniżej 3 lat (Sucha- rewa) i powodują dużą liczbę zgonów. Charakter i nasilenie objawów nerwowych jest różny. W przypadkach lekkich objawy ograniczają się do wzmożenia ogólnej pobudliwości nerwowej lub poszczególnych odruchów ścięgnistych, drżenia lub skurczu w poszczególnych mięśniach (w mięśniu okrężnym ust, podbródka, mięśniach klatki piersiowej, brzucha lub kończyn) oraz ograniczonych hiperkinezach. U dzieci małych występuje napadowe kichanie, wymioty, krztuszenie się (ekwiwalenty kaszlu) oraz automatyczne ruchy językiem przypominające ruchy ssania. Również w lekkich przypadkach mogą się zjawić przejściowe niedowłady w zakresie mięśni ocznych, twarzy, kończyn itd. Wyrazem ciężkich powikłań są drgawki ogólne, przeważnie kloniczne, rzadziej kloniczno-to- niczne, z zaburzeniami przytomności w okresach ich trwania. W przypadkach bardzo ciężkich (encephalopatia) utrzymują się zaburzenia świadomości oraz występują zaburzenia napięcia mięśni (hipotonia, częściej jednakże hipertonia). W następstwie drgawek może wkrótce wystąpić zgon, lub też sprawa się uspokaja bez pozostawienia żadnego śladu, w innych natomiast przypadkach pozostają trwałe porażenia typu mózgowego, niedorozwój umysłowy i zaburzenia psychiczne.
Dokończ
Według niektórych autorów może wchodzić w grę szereg zewnątrz- i wewnątrzpochodnych wpływów, jak uchybienia sanitarno-higieniczne, błędy w odżywianiu dtp. Niewątpliwie czynniki te i szereg innych, jak wilgoć, zmęczenie, zimno, urazy fizyczne i psychiczne są czynnikami usposabiającymi. Stanowią one m. in. (wg Selyego) bodziec pobudzający substancję rdzeniową nadnerczy do wzmożonej produkcji adrenaliny. Powoduje ona wydzielanie większej ilości hormonu arirenokortykotro- powego przez przysadkę mózgową. Z kolei kortykotropina wzmaga wydzielanie glikokortykoidów kory nadnerczy. Prawidłowa działalność układu przysadkowo-nadnerczowego broni ustrój przed szkodliwym wpływem tych rozmaitych czynników. Powtarzające się jednakże i długo trwające ujemne wpływy mogą doprowadzić do wyczerpania tego układu i do tzw. choroby adaptacyjnej, do której obecnie zalicza się także chorobę reumatyczną (teoria humoral-na).
Dokończ
Leczenie. W razie podejrzenia posocznicy należy noworodkowi podawać penicylinę i streptomycynę aż do chwili ustalenia rodzaju zarazka wywołującego zakażenie i wtedy podać właściwy antybiotyk. Przetaczanie krwi i osocza jest cennym środkiem leczniczym. Poza tym stosujemy podawanie dożylne glikozy, witamin gamma-globulina, leki naczyniowe i nasercowe mają duże znaczenie w leczeniu posocznicy noworodków.
Dokończ
Zespół tak pojętego działania powietrza na ustrój ludzki możemy nazwać „hartowaniem”. Dlatego bardzo wcześnie, bo już w wieku niemowlęcym, zalecamy, by dziecko wynosić na powietrze, na którym powinno przebywać możliwie najdłużej w ciągu dnia.
Dokończ
Obraz analomopatologiczny. Charakterystyczne są wybroczyny na opłucnej, osierdziu, w grasicy, mózgu. Obrzęki stwierdza się w mózgu i płucach. Niewielkie krwotoki można stwierdzać we wszystkich narządach, najczęstsze są krwotoki pod pajęczy- nówkę, dokomorowe (u wcześniaków), do płuc i do nadnerczy. W tkance mózgowej spotyka się martwicę komórek nerwowych, mogą powstawać duże ogniska rozmiękania.
Dokończ
Przyczyną niedostatecznego oddychania, a przez to niedotlenienia po urodzeniu mogą być: 1) ciała obce, znajdujące się w drogach oddechowych, jak wody płodowe, smółka, śluz, krew z dróg rodnych matki, stanowiące mechaniczną przeszkodę dla oddychania 2) porażenie ośrodka oddechowego niedotlenieniem, lekami lub krwawieniem śród- czaszkowym 3) wady rozwojowe lub niedojrzałość ośrodkowego układu nerwowego, układu oddechowego, krążenia 4) przepuklina przeponowa
Dokończ
We krwi obwodowej charakterystyczna jest leukocytoza, niekiedy dość znaczna, z przewagą jednojądrzastych elementów komórkowych. Wśród nich obok typowych limfocytów spotyka się różne postacie przejściowe — poprzez limfocyty duże do komórek monocytoidalnych. Te ostatnie, określane inaczej jako limfocyty monocytoidalne, limfomono- cyty albo „wirocyty1′, widoczne są jako duże komórki o płatowym monocytoidalnym jądrze i cytoplazmie mniej lub więcej zasadochlonnej, nieziarnistej lub niekiedy zawierającej skupienie grubych ziaren azuro- chłonnych. Cytoplazma zawiera czasem wodniczki. Komórki te zaliczane są do nietypowych limfocytów. Niekiedy przypominają one plazmocyty.
Dokończ
Leczenie. Noworodek urodzony w zamartwicy wymaga cucenia. W cuceniu noworodka musimy uwzględnić cztery czynniki: 1) oczyszcze- nie dróg oddechowych, 2) ogrzanie dziecka, 3) dostarczenie tlenu, 4) podanie leków cucących.
Dokończ
Oprócz zasadniczego leczenia zimnicy stosujemy chętnie leczenie objawowe, a więc okłady z lodu, roztwory elektrolitów, glikozę, leki krwiotwórcze. Szczególnie korzystnie działają przetaczania krwi. Nie należy stosować w zimnicy środków przeczyszczających.
Dokończ
Brak krzyku noworodka jest ważnym objawem urazu wewnątrzczaszkowego, jednak krzyk nie zawsze dowodzi, że noworodek jest zdrowy. W przypadkach urazu wewnątrzczaszkowego noworodek jest senny, apatyczny, nie przyjmuje pożywienia, nie połyka. Stwierdzamy brak odruchów: Moro, chodzenia, chwytnego itp. Odwrotnie, noworodek może być pobudzony, niespokojny, mogą wystąpić drgawki, krzyk o wysokim tonie, tzw. krzyk mózgowy. Drgawki mogą być kloniczne lub toniczne, może wystąpić sztywność karku, wzmożenie lub osłabienie napięcia mięśni, drżenie kończyn, oczopląs, drżenie powiek, szpary powiekowe są szeroko rozwarte, wyraz twarzy jest bolesny lub twarz jest maskowata. Noworodek czasami wykonuje ruchy mimowolne ustami, wysuwa język jak żmija, ustawia szponowato palce rąk. Często stwierdzamy zaburzenia krążenia i oddychania. Noworodek łapie powietrze lub oddycha nieregularnie, stęka. Badanie fizykalne wykazuje w płucach, zależnie od stanu dziecka, brak szmerów oddechowych, szmer oddechowy osłabiony, liczne trzeszczenia. Niektóre noworodki oddychają wprawdzie zaraz po urodzeniu, jednak stwierdzamy u nich objawy aspiracji wód płodowych i wskutek tego utrzymującej się niedodmy płuc. Noworodek krztusi się nadmiarem śluzu i wód płodowych w drogach oddechowych, wymiotuje, oddech może być charczący, ruchy oddechowe utrudnione, z wciąganiem przepony, mostka, mięśni międzyżebrowych. Badanie fizykalne płuc wykazuje liczne rzężenia grubobańkowe i fur czenia, pola niedodmy i pola rozedmy zastępczej. Zaburzenia oddychania mogą łączyć się z sinicą stałą lub napadową. Występują zaburzenia regulacji cieplnej, podwyższenie ciepłoty ciała często do 4-0°C lub jej obniżenie, tak że noworodek pomimo ogrzewania jest zimny. Stały długotrwały spadek wagi, czasami jako jedyny objaw, nasuwa podejrzenie urazu wewnątrzczaszkowego. Jednym z objawów zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego jest uwypuklenie i napięcie ciemiączka dużego, które u noworodka napina się tylko przy krzyku. Objawy te dowodzą obrzęku mózgu lub krwawienia ponadnamiotowego, głównie podopono- wego. Wskutek podrażnienia kory mózgu mamy w tych przypadkach drgawki, drżenie kończyn, oczopląs, krzyk mózgowy itp. Zaburzeń oddychania nie stwierdza się. W przypadkach krwawienia podnamioto- wego do móżdżku i rdzenia przedłużonego może występować sztywność karku, zaburzenia oddychania i krążenia, napady sinicy, senność, brak uwypuklenia i napięcia ciemienia.
Dokończ
Objawy: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty, żółtaczka, białkomocz, zaipalenie i owrzodzenie okrężnicy. Na skórze powstają zmiany martwicze wskutek zaczopowania światła naczyń. W za truciach przewlekłych rąbek szaroczarny na dziąsłach, utrudnienie połykania, zapalenie wrzodziejące jamy ustnej.
Dokończ
Rozpatrując wpływ środków znieczulających ogólnie na układ krążenia trzeba wspomnieć o reakcjach układu autonomicznego. Podczas płytkiego znieczulenia ogólnego podrażnienie drzewa tchawiczo-oskrzelowe- go (intubacja dotchawicza, laryngoskopia) oraz bodźce chirurgiczne (nacięcie skóry, pociąganie za trzewia itp.) lub inne bolesne zabiegi wykonywane na pacjencie wywołują reakcję ze strony układu autonomicznego.
Dokończ