Urazem porodowym nazywamy wszelkie uszkodzenia noworodka powstałe w czasie porodu. Uraz porodowy jest najczęstszą przyczyną zgonów noworodków, jest on także częstą przyczyną późniejszych zaburzeń w rozwoju fizycznym i psychicznym dziecka. Urazowi porodowemu ulegają przede wszystkim wcześniaki i noworodki z dystrofią wewnątrz- maciczną. Uraz porodowy może powstać wskutek niedotlenienia lub wskutek działania czynników mechanicznych.
Dokończ
Inne uszkodzenia porodowe. Uszkodzenia głowy. Wskutek dłużej trwającego porodu stwierdzamy krwawienie pod okostną kości czaszki jest to krwiak podokostnowy (cephalhaematoma) (ryc. 37), w którym krwawienie jest ograniczone do jednej kości, zwykle ciemieniowej. Kości czaszki mogą ulec w czasie porodu wgnieceniu lub załamaniu. Wgniecenie należy usunąć chirurgicznie zaraz po urodzeniu.
Dokończ
Klumpke obejmujące mięśnie przedramienia i ręki unerwiane przez VII i VIII korzonek. Porażenie całkowite może obejmować wszystkie mięśnie kończyny górnej. Porażenie Erba jest prognostycznie korzystniejsze, należy je różnicować z oderwaniem kości nasady ramieniowej (zdjęcie rentgenowskie). Leczenie porażenia kończyny górnej wymaga nałożenia szyny na obie kończyny górne uniesione w barku do kąta prostego, w rotacji na zewnątrz ze zgiętym łokciem (ryc. 39). Opatrunek należy codziennie kontrolować. O ile porażenie nie cofnie się po kilku tygodniach, konieczne jest dalsze leczenie chirurgiczno-ortopedyczne.
Dokończ
Noworodek jest mało odporny na zakażenie. Przeciwciała przechodzące przez łożysko od matki do płodu mogą mu zapewnić pewną bierną odporność przeciw niektórym zakażeniom. Dopiero około 3 tygodnia życia pojawiają sie przeciwciała wytworzone przez noworodka, produkcja ich jest wolna. Płód może ulec zakażeniu jeszcze w łonie matki wskutek przejścia bakterii drogą krwi przez łożysko. W czasie porodu zakażenie może wniknąć do płodu przez przedwcześnie pęknięte błony płodowe i zakażone wody płodowe, podczas przecinania pępowiny lub zabiegów położniczych. Po urodzeniu zakażenie może nastąpić przez skórę, pępek, drogi oddechowe, pokarmowe, moczowe. Ustalenie, czy zakażenie powstało wewnątrzmacicznie czy po urodzeniu, jest często trudne. Najczęściej przyczyną zakażenia są gronkowce, pałeczka okręż- nicy, paciorkowce, dwoi-nka zapalenia płuc, pałeczka ropy błękitnej, zarazki z grupy Salmonella, pałeczka grypy Pfeifera i inne. Na pierwszy plan wysuwa się zakażenie gronkowcem ropotwórczym i pałeczką okręż- nicy. Dla noworodków niedonoszonych, z dystrofią wewnątrzmaciczną, z urazem porodowym mogą stać się zjadliwe zarazki zwykle niecho- robotwórcze. Zmiany chorobowe zależą mniej od rodzaju zarazka niż od tkanki, która uległa zakażeniu, od jej dojrzałości i odczynowości. Źródłem zakażenia mogą być: matka, inne położnice, personel pielęgnujący i inne noworodki. W warunkach szpitalnych, gdzie na jednej sali znajduje się szereg noworodków, z chwilą zakażenia się jednego z nich, zakażenie może z niezwykłą szybkością przenieść się na wszystkie noworodki.
Dokończ
Należy uwzględnić możliwość kiły wrodzonej lub zalegającego ciała obcego w nosie.
W rozpoznawaniu dławca największe trudności występują w postaci dławca pierwotnego, ponieważ w dławcu wtórnym zmiany błonicze stwierdzane na migdałkach albo w nosie przesądzają o charakterze sprawy. W różnicowaniu należy wziąć pod uwagę, że w odróżnieniu od dławca prawdziwego w dławcu rzekomym (pseudocroup) objawy zwężenia dróg oddechowych mają charakter napadowy, przeważnie w porze nocnej i przeważnie łączą się ze stanem nieżytowym nosa i dal-szych odcinków przewodów oddechowych. Równocześnie występuje gorączka oraz upośledzenie stanu ogólnego. Taki obraz spotykamy w przebiegu grypy, odry, a czasem w krztuścu. Obraz dławca rzekomego może wystąpić w następstwie zwężenia dróg oddechowych spowodowa- nego obrzękiem błony śluzowej, uwięźnięciem ciała obcego, uciskiem na krtań oraz kurczem mięśni krtani, do czego są skłonne dzieci ze wzmożoną pobudliwością nerwową. Do właściwego ustalenia rozpoznania pomocny jest dokładny wywiad dotyczący początku, postępowania sprawy oraz badania laryngoskopowe. Ustalenie rozpoznania dławca musi być jak najwcześniejsze, ponieważ od wczesnego podania surowicy przeciwbłoniczej zależy efekt leczniczy bez uciekania się do zabiegu, jak intubacja lub tracheotomia.
Dokończ
Trzecia postać choroby hemolitycznej noworodków — to niedo-krwistość ciężka noworodków (anaemia gravis neonatorum), która może wystąpić od razu po urodzeniu, łącznie z puchliną płodu lub żółtaczką ciężką, lub dopiero po pewnym bezobjawowym okresie. Stwierdza się bladość skóry i- błon śluzowych, powiększenie wątroby i śledziony. Postać ta ma przebieg łagodniejszy od poprzednich. Zagęszczenie żółci w przewodach żółciowych, powodujące niedrożność oraz marskość wątroby u niemowląt, mogą być zejściem choroby hemolitycznej.
Dokończ
Po wymiennym przetoczeniu krwi należy noworodka ułożyć w inkubatorze, podawać antybiotyki, witaminy K, C, preparaty wątrobowe, metioninę oraz ACTH lub hormony kory nadnerczy. Te ostatnie mogą mieć korzystny wpływ na przebieg żółtaczki ciężkiej i niedokrwistości. ACTH stosuje się w dawce 2 mg/kg wagi/dobę, kortyzon w dawce 5 mg/kg wagi/dobę, hydrokortyzon w dawce 3—4 mg/kg wagi/dobę, prednison — 2 mg/kg wagi/dobę przez kilka dni. Niedokrwistość wystę-pującą w 2—4 tygodniu życia leczymy jak każdą inną niedokrwistość.
Dokończ
Noworodka docuconego lub podejrzanego o uraz wewnątrzczaszkowy należy otoczyć troskliwą opieką, zapewnić mu tak niezbędny dla niego spokój, ciepło oraz bacznie obserwować. Na ogół układamy noworodka w pozycji Trendelenburga na 8 godzin i odśluzowujemy kilkakrotnie, natomiast jeżeli dostrzegamy objawy krwawienia śródczaszkowego, układamy go klatką piersiową i głową wyżej. Każdemu noworodkowi z urazem porodowym podajemy witaminę K domięśniowo w ilości
Dokończ
Powikłania ze strony układu nerwowego występują w różnych okresach krztuśca, przeważnie jednak w 2 i 3 tygodniu sta- dium convulsivum. Najczęściej zjawiają się u dzieci poniżej 3 lat (Sucha- rewa) i powodują dużą liczbę zgonów. Charakter i nasilenie objawów nerwowych jest różny. W przypadkach lekkich objawy ograniczają się do wzmożenia ogólnej pobudliwości nerwowej lub poszczególnych odruchów ścięgnistych, drżenia lub skurczu w poszczególnych mięśniach (w mięśniu okrężnym ust, podbródka, mięśniach klatki piersiowej, brzucha lub kończyn) oraz ograniczonych hiperkinezach. U dzieci małych występuje napadowe kichanie, wymioty, krztuszenie się (ekwiwalenty kaszlu) oraz automatyczne ruchy językiem przypominające ruchy ssania. Również w lekkich przypadkach mogą się zjawić przejściowe niedowłady w zakresie mięśni ocznych, twarzy, kończyn itd. Wyrazem ciężkich powikłań są drgawki ogólne, przeważnie kloniczne, rzadziej kloniczno-to- niczne, z zaburzeniami przytomności w okresach ich trwania. W przypadkach bardzo ciężkich (encephalopatia) utrzymują się zaburzenia świadomości oraz występują zaburzenia napięcia mięśni (hipotonia, częściej jednakże hipertonia). W następstwie drgawek może wkrótce wystąpić zgon, lub też sprawa się uspokaja bez pozostawienia żadnego śladu, w innych natomiast przypadkach pozostają trwałe porażenia typu mózgowego, niedorozwój umysłowy i zaburzenia psychiczne.
Dokończ
Według niektórych autorów może wchodzić w grę szereg zewnątrz- i wewnątrzpochodnych wpływów, jak uchybienia sanitarno-higieniczne, błędy w odżywianiu dtp. Niewątpliwie czynniki te i szereg innych, jak wilgoć, zmęczenie, zimno, urazy fizyczne i psychiczne są czynnikami usposabiającymi. Stanowią one m. in. (wg Selyego) bodziec pobudzający substancję rdzeniową nadnerczy do wzmożonej produkcji adrenaliny. Powoduje ona wydzielanie większej ilości hormonu arirenokortykotro- powego przez przysadkę mózgową. Z kolei kortykotropina wzmaga wydzielanie glikokortykoidów kory nadnerczy. Prawidłowa działalność układu przysadkowo-nadnerczowego broni ustrój przed szkodliwym wpływem tych rozmaitych czynników. Powtarzające się jednakże i długo trwające ujemne wpływy mogą doprowadzić do wyczerpania tego układu i do tzw. choroby adaptacyjnej, do której obecnie zalicza się także chorobę reumatyczną (teoria humoral-na).
Dokończ
Leczenie. W razie podejrzenia posocznicy należy noworodkowi podawać penicylinę i streptomycynę aż do chwili ustalenia rodzaju zarazka wywołującego zakażenie i wtedy podać właściwy antybiotyk. Przetaczanie krwi i osocza jest cennym środkiem leczniczym. Poza tym stosujemy podawanie dożylne glikozy, witamin gamma-globulina, leki naczyniowe i nasercowe mają duże znaczenie w leczeniu posocznicy noworodków.
Dokończ
Zespół tak pojętego działania powietrza na ustrój ludzki możemy nazwać „hartowaniem”. Dlatego bardzo wcześnie, bo już w wieku niemowlęcym, zalecamy, by dziecko wynosić na powietrze, na którym powinno przebywać możliwie najdłużej w ciągu dnia.
Dokończ