W okresie rozwoju płodu (od 12 do 16 tygodnia do końca ciąży) leki mogą działać toksycznie na płód, głównie przez wywoływanie zaburzeń biochemicznych. Funkcje ochronne bariery łożyskowej w' stosunku do leków są ograniczone. W zasadzie każdy lek, o ile znajduje się w odpowiednio dużym stężeniu po matczynej stronie bariery łożyskowej, może przedostać się do płodu. Łatwiej przechodzą przez barierę łożyskową leki o mniejszej masie cząsteczkowej, nie zjonizowane, rozpuszczalne w tłuszczach. Przez łożysko nie przechodzą leki związane z białkami osocza. Wyraźne różnice w stopniu wiązania poszczególnych leków tłumaczą fakt, że po podaniu matce tych samych dawek różnych leków obserwuje się różną szybkość ich przechodzenia przez łożysko i różne stężenia we krwi płodu. Stwierdzono, że stopień wiązania leków z białkami osocza krwi zmniejsza się stopniowo w przebiegu ciąży [34], Jest to niewątpliwie jedną z przyczyn obserwowanego wzrostu przepuszczalności bariery łożyskowej dla leków w późniejszych okresach ciąży.
W tkankach płodu ludzkiego, w odróżnieniu od innych ssaków, zachodzą w znacznym stopniu procesy biotransformacji leków. Układy enzymatyczne, odpowiedzialne za te procesy, zlokalizowane są głównie w wątrobie i nadnerczach. Niektóre z nich znajdują się także w łożysku. Powstające w wyniku procesów biotransformacji produkty, często pośrednie, odgrywają bardzo ważną rolę w toksycznym działaniu leku na płód, prowadząc niekiedy do zaburzeń rozwojowych i adaptacyjnych noworodka.
Dodaj